اتصالات نفت و گاز

زانویی Elbow

زانویی بیشتر از سایر اتصالات لوله مورد استفاده قرار می‎گیرد. زانویی ها برای تغییر مسیر لوله و در دو نوع استاندارد ֯90 و ֯45 به کار می‎روند. 

زانویی 90 درجه برای اتصال لوله ها با تغییر مسیر 90 درجه ای نصب می‎شوند. زانویی 90 درجه برای هر دو فرم شعاع کوتاه و شعاع بلند موجود است.

زانویی 45 درجه برای اتصال لوله‎ ها با تغییر مسیر 45 درجه ای نصب می‎شوند.

اتصالی که باعث برگشت 180درجه ای جریان استفاده شود که به آن اتصال برگشت (Return)  نیز می‌گویند.که به نوعی جز طبقه بندی زانویی‌ها قرار میگیرد. 

زانویی شعاع بلند LR

زانویی شعاع بلند دارای شعاع 1.5 برابر قطرنامی لوله و برای سایزهای  اینچ به بالا موجود می‌باشد.افت فشار زانویی شعاع بلند در مقایسه با زانویی شعاع کوتاه کمتر است. زانویی شعاع بلند فضای بیشتری را اشغال می‎کند. ASME B16.9  استانداردها و اندازه‌های زانویی شعاع بلند را بیان کرده است.

زانویی شعاع کوتاه SR

زانویی شعاع کوتاه، شعاع محوری برابر اندازه اسمی و یا برابر قطر لوله می‎باشد. زانویی شعاع کوتاه به علت تغییر ناگهانی جریان سیال و سطح مقطع کوچک آن، افت فشار زیادی دارد. زانویی شعاع کوتاه فضای کمتری را اشغال می‎کند. ASME B16.28 استانداردها و اندازه‌های زانویی شعاع کوتاه را بیان کرده است.

زانویی کاهنده Reducing Elbow

با توجه به اینکه قطر لوله های در تمام مسیر یکسان نیست یک نوع زانویی تحت نام زانویی کاهنده در مسیر خط لوله قرار می‌دهند.قطر دو طرف آن یکسان نمی‌باشد.شعاع زانویی کاهنده 1.5 برابر قطرنامیِ انتهای بزرگتر است. زانویی کاهنده میزان جوشکاری را به اندازه یک سوم کاهش می‌دهد.

لوله خمیده Bend

خم ها از کمانی کردن لوله‎‌های مستقیم ساخته می‌شود.شعاع انحنا در آنها 3 تا 5 برابر قطر نامی لوله است . 

مایتر Mitter

مایترها جز استاندارد اتصالات به حساب نمی‌آیند و از لوله ها ساخته می‌شود.مایترها با استفاده از چند تکه لوله ساخته می‌شود.برای تغییر مسیر لوله‌هایی با سایز 10 اینچ و بالاتر که در فشار پایین کار می‌کند و افت فشار در آنها مهم نباشد کاربرد دارد.استفاده از آن برای خطوط بخار و نیروگاه‌های حرارتی غیرمجاز است.

مایترها ممکن است از 3 ، 2 و یا 5 تکه ساخته شوند. هرچه تعداد تکه‌ها بیشتر باشد مقاومت هیدرولیکی مایتر کم می‌شود.

کاهنده و افزاینده Reducer and Increaser

هنگامی که لازم باشد دو لوله با قطرهای متفاوت را به یکدیگر متصل شود از این اتصالات استفاده می‌شود .ولی به طور کلی از اصطلاح کاهنده در کتاب‌ها و مراجع نام برده شده. درصورت نصب برعکس در مسیر جریان، نقش افزاینده را خواهد داشت.

انواع کاهنده

کاهنده‌ها به دوصورت کاهنده هم مرکز و کاهنده غیرهم مرکز ساخته می‌شوند.

کاهنده هم مرکز Concentric Reducer

که به اختصار به آن CC  نیز میگویند .به کاهنده کله‌قندی هم شناخته می‌شود.

کاهنده غیرهم مرکز Eccentric Reducer

که به اختصار ECC  نامیده میشود مرکز دو لوله با یکدیگر دارای اختلاف می‌باشند. که خروج از مرکز در این حالت برابر با نصف تفاصل قطر داخلی بزرگتر از قطر داخلی کوچکتر کاهنده می‌باشد.

میزان انحراف= (قطر بزرگ-قطر کوچک)/2

کلاهک Cap

کلاهک یا کورکن برای مسدود کردن انتهای لوله استفاده می‎شوند. انتهای لوله‎ هایی که باز مانده‎اند را می‎بندد .اتصالات انشعابی Branch connection

اتصالات Small bore  شامل:

Tee ,Boss , Sockolet , Threadolt , Brazolet , Coupolet, Nippolet , Half Coupling , Full coupling , Sewage nipple , Union

اتصالات Big bore شامل

:Tee , Stub in , Saddle , Weldolet , Flexolet , Flangolet

, Sweepolet , Latrolet , Elbolet

می‌شوند.

سه راهی Tee

سه راهی‌ها برای توزیع سیال در 2 لوله و یا جمع آوری آن در یک لوله به کار می‌رود.

انشعاب گرفته شده می‌تواند با زاویه 90 یا 45 درجه از خط جدا شود. انواع سه‌راهی

سه راه مستقیم یا هم سایز Equal Tee or Straight Tee : که از پرکاربردترین نوع سه‌راهی می‌باشد که قطر انشعابی با قطر خط اصلی برابر می‌باشد و در آن انشعاب با زاویه 90 درجه از خط جدا می‌شود.

سه راهی کاهنده Reducing Tee: در سه راهی کاهنده، قطر انشعاب کوچکتر از قطر سر لوله می‎باشد.

و قطر انشعاب نمی‌تواند کمتر از نصف قطر اصلی لوله باشد و در آن انشعاب با زاویه 90 درجه از خط جدا می‌شود.

سه راهی عرضی Lateral Tee یا سه‎راهی‎Y شکل: در سه راهی عرضی انشعاب با زاویه 45 درجه از خط جدا می‌شود. 

سه راهی کله گاویBull Head Tee:  نوع دیگری از سه راهی وجود دارد که اندازه قطر انشعاب آن از قطر اصلی لوله بزرگتر است.

مهره ماسوره (Piping Union)

مهره ماسوره‎ها جایگزینی برای فلنج‎ها هستند و در جایی که نیاز به نصب لوله باشد، مورد استفاده قرار می‎گیرند. با این تفاوت که مهره ماسوره‎ها برای لوله با سایزهای کوچک زیر 2 اینچ و فشار پایین به‎کار می‎رود.

مهره ماسوره‎ها در دو نوع ته رزوه‎دار و یا سوکت جوشی موجود هستند.

هر مهره ماسوره دارای سه بخش: مهره، مادگی و نری می‎باشد؛ زمانی که مادگی و نری به هم متصل ‎شوند، مهره آن‎ها را به هم چفت می‎کند.

Pipe to pipe یا Stub in: این نوع اتصال از اتصال دو لوله به یکدیگر به وسیله جوشکاری به هم متصل می‌شود .

Saddle

Saddleها در گروه تقویتی برای اتصلات Pipe to pipe قرار می‌گیرند که به صورت زین اسب می‌باشد 

Weldolet : قطعه ای است که برای انشعاب 90 درجه در سایز برابر یا کوچکتر بر روی لوله مستقیم استفاده می‌شود 

Flexolet : این قطعه از نظر کارایی شبیه به Weldolet با این تفاوت که سوراخ آن به شکل مستقیم است .این اتصال در محدوده گسترده‌ای از قطرهای لوله به کار می‌رود .

Flangolet : قطعه Weldolet است که به یک فلنج بسته شده و برای جاهایی که محدودیت فضا وجود دارد و جاهایی که میخواهند از اتصال به شکل فلنج باشد، استفاده می‌شود.

Sweepolet: : این نوع اتصال در جاهایی که تنش بالا وجود دارد و در خطوط انتقال نفت و گاز استفاده می‌شود. و انشعاب آن به صورت 90درجه بر روی لوله ی اصلی می‌باشد.

Latrolet : قطعه ای که انشعاب 45درجه بر روی لوله اصلی ایجاد می‌کند.

  Elbolet : برای زمانی که از زانویی بخواهند انشعاب بگیرند استفاده می‌شود.

Boss:  طعه‌ی استوانه‌ای شکل که روی لوله قرار می‌گیرد و اندازه درون آن به اندازه لوله انشعابی قرار است درون آن قرار بگیرد ، می‌باشد.

Sockolet: شبیه به Weldolet است با این تفاوت که برای بالابردن مقاومت آن، مقطع ضخیم تری دارد.

Threadolt: همان Sockolet است با این تفاوت که درون آن روزه شده و اتصال به صورت پیچی می‌باشد و برای زمانی استفاده می‌شود که بخواهند خط را تست کنند. اتصال دائم مورد نیاز نمی‌باشد.

Brazolet:برای انشعاب گیری از خطوط مسی و برنجی استفاده می‌شود.

Nippolet: برای اتصال لوله‎ها، شیلنگ و شیرها به‎کار می‎رود. از اتصال Nipple در لوله‎های کم‎فشار استفاده می‎شود